ΞΗΡΟΦΘΑΛΜΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ ΞΗΡΟΦΘΑΛΜΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ-1

Η ξηροφθαλμία είναι μία χρόνια και τυπικά εξελισσόμενη πάθηση. Υπάρχει πιθανότητα να μην είναι απολύτως θεραπεύσιμη, ανάλογα με την αιτία που την προκαλεί και τη σοβαρότητα της πάθησης.

Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, η ξηροφθαλμία μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς, με αποτέλεσμα να ανακουφιστούν οι οφθαλμοί, να ελαχιστοποιηθούν τα συμπτώματα και σε κάποιες περιπτώσεις να βελτιωθεί η όραση.

Επειδή η ξηροφθαλμία μπορεί να έχει διάφορες αιτίες, υπάρχουν διαφορετικές θεραπευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπισή της.

Ακολουθούν διάφορες συνήθεις μέθοδοι αντιμετώπισης που χρησιμοποιούνται από οφθαλμιάτρους για να αμβλύνουν τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας. Ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να σας προτείνει μία θεραπεία ή έναν συνδυασμό θεραπευτικών μεθόδων ανάλογα με την αιτία και τη σοβαρότητα της πάθησης.

Τεχνητά δάκρυα

Για ήπιες περιπτώσεις ξηροφθαλμίας από χρήση ηλ. υπολογιστή, διάβασμα και άλλες περιστασιακές αιτίες, πιθανότατα η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης είναι η συχνή χρήση τεχνητών δακρύων ή άλλου οφθαλμικού λιπαντικού.

Υπάρχουν πολλές επωνυμίες τεχνητών δακρύων και μπορείτε να τα προμηθευτείτε χωρίς συνταγή ιατρού.

Κάποια είναι πιο \'\'ελαφρά\'\' και λιγότερο κολλώδη. Παρέχουν πιο άμεση ανακούφιση χωρίς να προκαλούν θολερότητα κατά τη χρήση, αλλά η επίδραση τους περνά πιο γρήγορα και χρειάζεται να τα χρησιμοποιείτε συχνότερα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν τεχνητά δάκρυα που είναι πιο κολλώδη, παρέχουν πιο μακροπρόθεσμη ανακούφιση αλλά προκαλούν σημαντική θολερότητα κατά τη χρήση. Γι αυτό τον λόγο δεν αποτελούν ιδανική επιλογή όταν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσετε κατά τη διάρκεια της εργασίας σας ή πριν οδηγήσετε. Συνιστώνται για χρήση κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Επιπλέον η σύσταση των τεχνητών δακρύων μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ειδική πάθηση στην οποία στοχεύουν να θεραπεύσουν,γι αυτό θα πρέπει πάντοτε να ακολουθείτε τις οδηγίες του γιατρού σας.

Restasis

Αντί για τεχνητά δάκρυα ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει την καθημερινή χρήση ενός οφθαλμικού κολλυρίου που ονομάζεται restasis.

To Restasis κάνει πολύ περισσότερα από το να ενυδατώνει την επιφάνεια του οφθαλμού. Περιέχει ένα συστατικό που μειώνει την φλεγμονή που προκαλεί η ξηροφθαλμία και βοηθά τον οργανισμό να παράγει περισσότερα δάκρυα για την ισορροπημένη ενυδάτωση των οφθαλμών σας.

Είναι σημαντικό να έχετε κατά νου ότι τα θεραπευτικά αποτελέσματα δεν είναι άμεσα. Θα πρέπει να κάνετε χρήση των σταγόνων τουλάχιστον για 90 ημέρες πριν αντιληφθείτε κάποια αλλαγή. Αρκετοί από τους ασθενείς που κάνουν χρήση αισθάνονται καύσο του οφθαλμού κατά τις πρώτες εβδομάδες.

Στεροειδείς οφθαλμικές σταγόνες

Τα τελευταία χρόνια οι γιατροί έχουν ανακαλύψει τη σημασία της φλεγμονής ως αιτία που προκαλεί ξηροφθαλμία. Συνήθως η φλεγμονή προκαλεί ερυθρότητα και αίσθημα καύσου που σχετίζεται με την ξηροφθαλμία, αλλά κάποιες φορές η φλεγμονή είναι ασυμπτωματική.

Τα τεχνητά δάκρυα συνήθως δεν επαρκούν για αυτές τις περιπτώσεις και γι αυτό τον λόγο ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει στεροειδείς σταγόνες για να θεραπεύσει την υποβόσκουσα φλεγμονή.

Χρησιμοποιούνται συνήθως για μικρό χρονικό διάστημα (λόγω κινδύνου αύξησης της ενδοφθαλμίου πιέσεως και άλλων επιπλοκών) για να αντιμετωπιστούν άμεσα τα συμπτώματα. Κάποιες φορές χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με όλα τα παραπάνω για μακροβιότερα αποτελέσματα.

Lacrisert

To Lacriset (Bausch + Lomb) είναι ένα ένθεμα που τοποθετείται κάτω από το βλέφαρο. Το Lacriset είναι στέρεας μορφής και ενυδατώνει σταδιακά μέσα στον χρόνο τον οφθαλμό προσφέροντας αίσθημα υγρασίας του ματιού όλη τη μέρα.

Για τους περισσότερους ασθενείς με ξηροφθαλμία τοποθετείται ένα Lacriset τη μέρα. Έχει παρατηρηθεί ότι αυτός ο μηχανισμός ανακουφίζει από την ξηροφθαλμία, το αίσθημα καύσου, την δακρύρροια, το αίσθημα ενόχλησης από ξένο σώμα, τον κνησμό, τη φωτοευαισθησία και τη θολερότητα της όρασης.

Συνιστάται σε ασθενείς με σοβαρή ξηροφθαλμία στους οποίους δεν αποδίδουν οι θεραπείες με τεχνητά δάκρυα.

Αν δεν τοποθετηθεί σωστά υπάρχει κίνδυνος απόπτωσης επιθηλίου του κερατοειδούς. Επίσης μπορεί να προκαλέσει θολερότητα της όρασης, ερεθισμό, ερυθρότητα και φωτοευαισθησία.

Βύσματα (Plugs) δακρυϊκού πόρου

Χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας για να υποβοηθήσουν τα δάκρυα να παραμείνουν περισσότερη ώρα στην επιφάνεια του οφθαλμού. Πρόκειται για ένα μικρό αποστειρωμένο βύσμα που τοποθετείται μέσα στους δακρυϊκούς πόρους στην εσωτερική γωνία των άνω και κάτω βλεφάρων. Μετά την τοποθέτηση τα δάκρυα δεν μπορούν πια να βρουν δίοδο από αυτούς τους πόρους. Με αυτόν τον τρόπο παραμένουν για μεγαλύτερο διάστημα στην επιφάνεια του οφθαλμού, ανακουφίζοντας από τη ξηροφθαλμία.

Τα δάκρυα συνήθως εξατμίζονται χωρίς συμπτώματα, αλλά αν προκληθεί δακρύρροια υπάρχει δυνατότητα αφαίρεσης ενός από τα δύο βύσματα.

Μεϊβομιανοί Αδένες

Αρκετές περιπτώσεις ξηροφθαλμίας προκαλούνται από την ανεπαρκή έκκριση λιπαντικών ουσιών που προέρχονται από τους μεϊβομιανούς αδένες περιμετρικά των βλεφάρων.

Οι είσοδοι για αυτούς τους αδένες βρίσκονται στη βάση των βλεφαρίδων και αν κλείσουν, τότε οι λιπαρές ουσίες που συγκρατούν το δάκρυ στην επιφάνεια του οφθαλμού και δεν του επιτρέπουν να εξατμιστεί πολύ γρήγορα, δεν λειτουργούν. Αυτό ονομάζεται MGD (meibomian gland dysfunction) και προκαλεί μία πάθηση που περιγράφεται ως ξηροφθαλμία από εξάτμιση.

Για την αντιμετώπιση της MGD και της ξηροφθαλμίας από εξάτμιση, ο γιατρός σας μπορεί να ακολουθήσει μία διαδικασία μαλάξεων με ειδική λαβίδα βλεφάρων για αποσυμφόρηση των μεϊβομιανών αδένων αφού τοποθετηθούν ζεστές κομπρέσες στα βλέφαρα σας.

Για να υπάρξει ικανοποιητικό αποτέλεσμα θα πρέπει να ασκηθεί μεγάλη πίεση στα βλέφαρα, και μπορεί να νιώσετε ενόχληση. Συνήθως, όμως, τα αποτελέσματα είναι πολύ ικανοποιητικά.

Ζεστές κομπρέσες

Μια απλούστερη και πιθανώς λιγότερο δυσάρεστη μέθοδος είναι η χρήση ζεστής κομπρέσας πάνω σε κλειστά βλέφαρα. Δυστυχώς κάποιες μελέτες υποστηρίζουν ότι για να λειτουργήσει σωστά αυτή η μέθοδος θα πρέπει οι κομπρέσες να διατηρούνται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 42 βαθμών Κελσίου και η θεραπεία να είναι για 10 λεπτά τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα.

Δυστυχώς οι περισσότεροι ασθενείς δεν μπορούν να εφαρμόσουν αυτή τη θεραπεία σωστά.

Lipflow

Πρόκειται για μία θεραπεία που συνδυάζει τα καλύτερα αποτελέσματα της θεραπείας με ζεστές κομπρέσες και της αποσυμφόρησης των μεϊβομιανών αδένων.

Η συσκευή εφαρμόζεται επάνω στον οφθαλμό και τα βλέφαρα παράγοντας ελεγχόμενη θερμότητα που μαλακώνει τις εκκρίσεις των αδένων και ταυτόχρονα ασκεί πίεση στα βλέφαρα για να ανοίξουν οι φραγμένοι πόροι, διορθώνοντας την ισορροπία της λιπαρότητας των δακρύων με αποτέλεσμα την αίσθηση ανακούφισης από τη ξηροφθαλμία.

Χρειάζονται περίπου 12 λεπτά για κάθε οφθαλμό. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών (76%) παρουσίασε βελτίωση της ξηροφθαλμίας σε διάστημα 2 εβδομάδων. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιθανό να χρειαστεί διάστημα μερικών μηνών για να σημειωθεί εμφανής βελτίωση.

Συνήθως τα αποτελέσματα διαρκούν από ένα έως τρία έτη ή και περισσότερο.

Πιθανές παρενέργειες αποτελούν η απόπτωση επιθηλίου του κερατοειδούς, το άλγος, το οίδημα των βλεφάρων, ο ερεθισμός ή το αίσθημα καύσου, το χαλάζιο, η θολερότητα της όρασης, ο κνησμός και η ερυθρότητα του οφθαλμού.

IPL (Intense Pulsed Light)

Για περισσότερο από μία δεκαετία η χρήση IPL ήταν εγκεκριμένη για την αντιμετώπιση ροδόχρου δερματοπάθειας. Συνήθως οι δερματοπάθειες στο πρόσωπο και στα βλέφαρα εμφανίζονται ταυτόχρονα. Η συγκεκριμένη πάθηση εμφανίζεται στους οφθαλμούς με διεσταλμένα μικρά αγγεία γύρω από τα βλέφαρα σε ασθενείς που πάσχουν από βλεφαρίτιδα, επιδεινώνοντας το συμπτώματα ξηροφθαλμίας.

Στην IPL θεραπεία, μία φορητή συσκευή εκτοξεύει δέσμες φωτός στο δέρμα. Το φως φιλτράρεται ούτως ώστε να περνά μόνο η ακτινοβολία που μπορεί να απορροφηθεί από τα διεσταλμένα αγγεία. Ως αποτέλεσμα της θεραπείας μπορεί να υπάρξει βελτίωση των διεσταλμένων αγγείων και των λοιμώξεων που σχετίζονται με αυτά.

Πολλοί ασθενείς αισθάνονται καλύτερα σε ότι αφορά την ξηροφθαλμία και χρειάζονται λιγότερο τα τεχνητά δάκρυα ή άλλα κολλύρια για την αντιμετώπισή της. Γι αυτό τον λόγο η συγκεκριμένη θεραπεία συνιστάται σε ασθενείς που δεν προτιμούν τη συχνή χρήση τεχνητών δακρύων.

Συνήθως απαιτούνται τέσσερις έως έξι συνεδρίες με απόσταση ενός μήνα η κάθε μία, ενώ η ανταπόκριση του οργανισμού είναι σχεδόν πάντοτε θετική. Φυσικά είναι χρήσιμο πριν τη θεραπεία να συζητήσετε με τον γιατρό σας πόσο χρόνο επιτρέπεται να εκτίθεστε στον ήλιο.

Συμπληρώματα Διατροφής

Κάποιες φορές οι γιατροί συνιστούν διατροφικά συμπληρώματα ως μέρος μίας ολιστικής θεραπείας για την ξηροφθαλμία. Μελέτες έχουν δείξει ότι διατροφικά συμπληρώματα που περιέχουν ωμέγα 3 λιπαρά μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα.

Καλές πηγές ωμέγα 3 λιπαρών είναι τα ψάρια όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, η ρέγκα και ο μπακαλιάρος. Για τους χορτοφάγους συνιστάται λινέλαιο. Η κατανάλωση νερού είναι επίσης βοηθητική καθώς η αφυδάτωση επιδεινώνει τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας, ειδικά σε ζεστά, ξηρά και με δυνατούς ανέμους κλίματα.

Απλοί τρόποι αντιμετώπισης

Μπορείτε μόνοι σας να κάνετε διάφορα για να αντιμετωπίσετε την ξηροφθαλμία:

Να ανοιγοκλείνετε τα βλέφαρά σας συχνότερα. Όταν χρησιμοποιούμε ηλεκτρονικό υπολογιστή ή άλλες οθόνες ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας λιγότερο συχνά, γεγονός που επιδεινώνει ή προκαλεί συμπτώματα ξηροφθαλμίας.

Να κάνετε συχνά διαλείμματα στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ένας καλός κανόνας είναι να απομακρύνεστε από την οθόνη του υπολογιστή σας κάθε 20 λεπτά και να κοιτάτε για 20 δευτερόλεπτα κάτι που βρίσκεται τουλάχιστον 5 μέτρα μακριά.

Να αφαιρείτε σωστά τα προϊόντα μακιγιάζ από τα μάτια σας. Υπάρχουν προϊόντα που μπορεί να μπλοκάρουν τους πόρους στη βάση των βλεφαρίδων και να προκαλέσουν δυσλειτουργία στη λίπανση των οφθαλμών.

Να καθαρίζετε τα βλέφαρά σας. Πριν τον βραδινό ύπνο και καθώς πλένετε το πρόσωπό σας, να καθαρίζετε σχολαστικά τα βλέφαρά σας για να απομακρύνετε τυχόν βακτήρια που προκαλούν βλεφαρίτιδα και συμπτώματα ξηροφθαλμίας. Τοποθετήστε μία υγρή ζεστή πετσέτα επάνω στα κλειστά βλέφαρα και μετά πλύνετε την περιοχή με κάποια ήπιο καθαριστικό.

Να φοράτε ποιοτικά γυαλιά ηλίου. Όταν εκτίθεστε στον ήλιο να φοράτε πάντα γυαλιά που εμποδίζουν τις υπεριώδεις ακτίνες UV.

Εκτός από τις θεραπευτικές μεθόδους για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας που αναφέρονται παραπάνω, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει κάποιες από αναπροσαρμογές σε φαρμακευτικές αγωγές που αφορούν άλλες παθήσεις οι οποίες είναι πιθανό να σας επηρεάζουν.

Πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως τα αντιισταμινικά, αντικαταθλιπτικά, αντισυλληπτικά, κάποια χάπια για την πίεση και άλλα πολλά, μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν την ξηροφθαλμία. Ακόμη και φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή μπορούν να επιδράσουν με αυτόν τον τρόπο.

Σιγουρευτείτε ότι έχετε συζητήσει με τον γιατρό σας όλα όσα αφορούν αγωγές που ακολουθείτε σε περίπτωση που έχετε προβλήματα ξηροφθαλμίας. Σε κάποιες περιπτώσεις η αναπροσαρμογή της δόσης ή η αλλαγή φαρμάκου μπορεί να ελαττώσουν τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας χωρίς να επηρεάσουν την υγεία σας.

Για οποιαδήποτε αλλαγή σε θεραπευτική αγωγή θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Εάν πάσχετε από βλεφαρίτιδα, δυσλειτουργία των μεϊβομιανών αδένων ή άλλη πάθηση των βλεφάρων, θα πρέπει να το αντιμετωπίσετε ως μέρος του προβλήματος ξηροφθαλμίας και να ακολουθηθεί ανάλογη αγωγή.

Εάν χρησιμοποιείτε φακούς επαφής είναι δύσκολο να διακρίνουμε αν η χρήση των φακών προκαλεί συμπτώματα ξηροφθαλμίας ή εάν η ξηροφθαλμία προκαλεί ενόχληση που επιδεινώνεται από τη χρήση φακών. Η καλύτερη λύση είναι να διακόψετε τη χρήση φακών επαφής ή να χρησιμοποιήσετε φακούς μίας χρήσης για όσο διάστημα διαρκεί η θεραπεία σας.